Tuladha (1)
Mangertos Dhateng Tata Krama lan Unggah-ungguh
Assalamualaikum wr.wb
Katentreman, kawilujengan,
kabagjan peparing Gusti ingkang Asih Allah SWT, mugi tansah kajiwa kasasira
wonten jiwa raga kula lan panjenengan.
Dhumateng para sepuh
pinisepuh, para pepundhen ingkang kula bekteni.
Para rawuh kakung putri
ingkang pantes kinurmatan.
Kadang-kadang sarta
kanca-kanca ingkang kula tresnani.
Kanthi ngonjukaken raos
syukur dhateng Gusti Allah Ta’ala, saha nyuwun pangaksama, keparengna kula
ngadeg wonten ngarsa panjenengan, awit kula kadhawuhan ngaturaken babagan
‘Trap-trapaning Tata Krama utawi Cak-cakaning Tata Krama’, unggah-ungguhing
Basa Jawi.
Para pamirsa minulya, tata
krama, tata susila, subasita utawi unggah-ungguh menika nyakup kantamen
gesanging manungsa ingkang maujud ing tata lair menapa dene tata batin.
Kalebet utamaning sedya saha
panggagas, tindak tanduk, solah bawa, dalasan muna-muni.
Pasrawungan ing kulawarga,
sekolahan, masyarakat, minggahipun ing bebrayan negari, ugi ngangge tata krama.
Sedaya papan panggenan
gadhah adat-istiadat piyambak, ingkang benten setunggal lan setunggalipun mila
kula lan panjenengan kedah ngajeni utawi ngaosi tata cara ingkan benten
kalawau.
Para rawuh ingkang pantes
kinurmatan.
Nedha, ngunjuk, lenggah
lumampah, sare lan sapanunggalipun sedaya ngemu trap-trapaning tata krama.
Tuladaha-tuladha
trap-trapaning tata krama:
a. Nedha
·
Sampun ngantos kecap-kecap
·
Boten ngantos gas-gasan
·
Sampun ngantos nyisa utawi tirah
·
Ing pasamuan, karahapi menawi
sampun dipun aturaken utawi sampun dipun acara
b. Pangandikan
·
Boten usah sora-sora
·
Sampun klesik-klesik, menawi
ingkang jejagongan langkung tiyang kalih. (saged dipun contoni)
·
Boten damel seriking tiyang sanes
·
Ingkang prasaja kemawon, boten umuk
utawi gumedhe
·
Menawi wiwit ngendika, mawi uluk
salam sarta tetembungan ‘nuwun sewu’; ‘kepareng matur’; ‘nyuwun pangapunten’; ‘
matur nuwun’ lan sapanunggalanipun minangka kuncining sesrawungan ingkang
ngetrep tata krama.
c. Solah
bawa
·
Menawi angop dipun tutupi utawi
nggeget lathi.
·
Menawi gatel sampun dipun kukur
kelawaran cekap dipun penet, kajiwit utawi kaisik-isik kemawon.
·
Prasaja kemawon boten dipun
damel-damel
Menika sakperangan alit
ingkang saged kula aturaken, awit taksih kathah trap-trapaning tata krama
wonten ing bebrayan agung.
Para rawuhmekaten menggah
ingkang saged kula aturaken, kiranging trapsila saha atur ingkang tumpangsuh
kula nyuwun agunging samodra pangaksama. Nuwun.
wassalamualaikum wr.wb.
Tuladha (2)
Memetri Basa Jawi Salebeting Bebrayan
Assalamu’alaikum
Wr.Wb
Nuwun
Dhumateng Bapak Ibu dewan
juri ingkang winantu ing pakurmatan,
Dhumateng para dwija ingkang
kinabekten,
Dhumateng para lenggah
ingkang satuhu kinurmatan,
Saha para kadang aben
trampil sesorah basa Jawi ingkang winantu ing suka basuki.
Saderengipun kula matur,
sumangga tansah ngaturaken raos puji syukur wonten ngarsa dalem Gusti Ingkang
Maha Kuwaos, awit saking rahmat lan hidayahipun, kita sedaya taksih pinaringan
wekdal inghkang mirunggan ngempal manunggal wonten papan punika kanthi
kasarasan lan kawilujengan. Sholawat salam ugi konjuk dhumateng junjungan Nabi
Agung Muhammad SAW, ingkang kita tengga-tengga syafa’atipun mangke ing yaumul
akhir. Kanthi andhap asor kula nepangaken ................ keparenga kula
ngadeg wonten ngarsa panjenengan, awit kula kadhawuhan matur babagan ‘Sesorah
Memetri basa Jawi salebeting bebrayan’
Basa Jawi
saged ngrembaka lan kondhang kawentar wonten ing jagad raya. Babagan menika
wigatos sanget dipunpenggalih mliginipun dening warga ingkang rumaos handarbeni
dhumateng basa jawi, supados kawontenan tiang jawi lan ugi kabudayanipun
langkung dipuakeni dening kelompok-kelompok warga ndonya sanesipun.
Para rawuh
ingkang kinurmatan, miturut Bapa Suwartono ngandharaken bilih wonten 5 prekawis
kangge memetri basa jawi. Babaripun inggih menika:
Sepisan
Nuwuhaken
raos remen kawula mudha tumrapipun budaya leluhur piyambak. Basa menika makili
kabudayan ingkang kedah dipunuri-uri dening bebrayan utawi kelompok masyarakat
piyambak. Mliginipun para kawula mudha ingkang samangke anggadhahi jejibahan menika.
Kejawi saking menika, saged kemawon basa Jawi kabedhol oyotipun saking tlatah
Jawi menawi mboten dipunjagi kanthi estu lan turun temurun. Langkung saenipun
bilih kula panjenengan sedaya nyumurupi warisan para leluhur arupi budaya Jawi
menika saderengipun dipuncepeng kaliyan nagara manca.
Kaping
kalih
Perkawis
piwucalan Basa Jawi wonten ing sekolah kedah dipunjejegaken. Piwucalan basa
Jawi wonten sekolah menika taksih adhedhasar seratan katimbang lisan. Kejawi
saking menika lumampahing piwucalan taksih kapetang kuno lan kirang
ngremenaken. Kamangka kathah cara kagem nuwuhaken karenan tumrap basa Jawi mawi
adhedhasar lisan kadosta, tembang dolanan ingkang sarat kabudayan.
Kaping tiga
Kulawarga
kedah dados papan utama kangge nepangaken sarta ngangge basa Jawi
sadinten-dinten. Samenika kedah dipunwontenaken salebeting kulawarga minangka
basa padintenan.
Kaping
sekawan
Sesrawungan
ngangge basa Jawi kedah dipunusumaken. Sesrawungan mboten namung kaliyan tiang
sepuh kemawon, ananging kedah ugi dipunusumaken tumrap tiang ingkang langkung
sepuh, lelawan wawan rembag, lan kanca-kanca.
Kaping pungkasan
Sinten
ingkang taksih sinau ngangge basa Jawi kedah dipunbombong. Kathah tiang wonten
salebeting bebrayan ingkang taksih gladhen micara ngagem basa Jawi sinaosa
taksih kirang trep. Samenika boten ateges namung saged dados gojegan utawi
dipuncacat. Ingkang wigatos sami dipunmangertosi ingkang leres. Amargi sampun
kersa nyinaoni basa Jawi.
Kanthi
pinten-pinten cara ingkang sampun kula babar wonten ing nginggil menika, sageda
basa Jawi mboten bakal sirna. Kepara saged minggah kawentaripun. Mugi Gusti
Ingkang Maha Pinasih ngijabahi.
Jenang sela
wader kalen sesondheran, apuranta menawi wonten lepat kula, Nuwun
Wassalamu’alaikum
Wr. Wb.
Tuladha (3)
Nglestantunaken Basa Jawi
Assalamualaikum Wr.Wb
Alhamdulillahirrobbil ‘alamin washolaatu wassalamualaiala asyrofil ambiyaa’i wal
mursaliina wa ala alihi wa askhabihi ajma’in amma ba’du.
Dhumateng para rawuh ingkang
pantes anampi pakurmatan.
Dewan juri ingkang minulya,
sumrambah para kadang, kanca-kanca ingkang kula tresnani.
Kanthi andhap asor
keparengna kula ngadeg wonten ngarsa panjenengan, awit kula kadawuhan matur
babagan ‘Sanguning Sasorah’, mboten ketang sekedhik ndherek nglestantunaken
Basa Jawi.
Ananging langkung rumiyin,
sumangga kula dherekke ngaturaken puja puji syukur datheng Gusti ingkang Maha
Agung Allah SWT, ingkang sampun paring mapinten-pinten kanikmatan dumateng kula
lan panjenengan, anenggih rahmat, barokah, hidayah saha inayah, dumugi wekdal
punika taksih pinarungan wilujeng.
Salawat saha salam katur
dhumugi junjungan kula lan penjenengan Nabi Agung Muhammad SAW, ingkang
katengga-tengga syafaatipun mbenjang wonten yaumul qiyamah.
Para pamirsa ingkang
kanurmatan keparengna kula ngaturaken ‘Sangu-sangunipun gladhen sasorah’.
Miturut dawuh pangandikan utawi wewarah saking Bapa Guru dumateng kula inggih
mekaten:
Ingkang sepisan;
Patrap utawi sikep, kedah
trengginas, tanggap, mantep, luwes sarta wibawa, sanipun ngaritos ajrih, ingah
ingih, glenyengan.
Angka kalih:
Bab busana lan ngadisarira,
tegesipun sandhangan ingkang dipun agem sarta pangangenipun utawi anggenipun
dandan kedah dipun slarasaken kaliyan kawontenan mboten neka-neka, trep utawi
pas kaliyan swasana.
Ingkang angka tiga:
Babagan basa, minangka
pirantos kangge nglairaken gagasan, saenipun ngginanaken basa ingkang dipun
ginakaken saben dinten, sampun ngantos ngginakaken basa ingkang mboten dipun
mangertosi ingkang mirangaken, saged-saged malah mboten sambung.
Dene ingkang angka sekawan:
Gladhen utawi latihan inggih
namung gladhen inggih namung gladhen utawi latihan kanthi temen tumemen utawi
sregep wonten ing saben-saben papan lan wekdal, dangu-dangu kulina sesorah,
kepara dados mumpuni, langkung sae wonten ingkang nggladhi utawi mbimbing, wah
mesthi langkung sampurna.
Para lenggah ingkang
minulya, mekaten sekedhik ingkang saged kula aturaken, mugi wonten manfaatipun,
sarta kula ajak-ajak dhateng kanca-kanca supados purun gladhen sasorah, amargi
ageng gunanipun wonten ing bebrayan agung utawi masyarakat.
Salajengipun sedaya lepat
saha kasaring atur kula nyuwun pangaksama.
Akhirul kalam, wabilahit
tofiq wal hidayah. Nuwun.
wassalamualaikum wr.wb.
