Tuladha Sesorah Basa Jawa

Tuladha (1)

Mangertos Dhateng Tata Krama lan Unggah-ungguh

Assalamualaikum wr.wb

Katentreman, kawilujengan, kabagjan peparing Gusti ingkang Asih Allah SWT, mugi tansah kajiwa kasasira wonten jiwa raga kula lan panjenengan.

Dhumateng para sepuh pinisepuh, para pepundhen ingkang kula bekteni.

Para rawuh kakung putri ingkang pantes kinurmatan.

Kadang-kadang sarta kanca-kanca ingkang kula tresnani.

Kanthi ngonjukaken raos syukur dhateng Gusti Allah Ta’ala, saha nyuwun pangaksama, keparengna kula ngadeg wonten ngarsa panjenengan, awit kula kadhawuhan ngaturaken babagan ‘Trap-trapaning Tata Krama utawi Cak-cakaning Tata Krama’, unggah-ungguhing Basa Jawi.

Para pamirsa minulya, tata krama, tata susila, subasita utawi unggah-ungguh menika nyakup kantamen gesanging manungsa ingkang maujud ing tata lair menapa dene tata batin.

Kalebet utamaning sedya saha panggagas, tindak tanduk, solah bawa, dalasan muna-muni.

Pasrawungan ing kulawarga, sekolahan, masyarakat, minggahipun ing bebrayan negari, ugi ngangge tata krama.

Sedaya papan panggenan gadhah adat-istiadat piyambak, ingkang benten setunggal lan setunggalipun mila kula lan panjenengan kedah ngajeni utawi ngaosi tata cara ingkan benten kalawau.

Para rawuh ingkang pantes kinurmatan.

Nedha, ngunjuk, lenggah lumampah, sare lan sapanunggalipun sedaya ngemu trap-trapaning tata krama.

Tuladaha-tuladha trap-trapaning tata krama:

a.     Nedha

·     Sampun ngantos kecap-kecap

·     Boten ngantos gas-gasan

·     Sampun ngantos nyisa utawi tirah

·     Ing pasamuan, karahapi menawi sampun dipun aturaken utawi sampun dipun acara

b.     Pangandikan

·     Boten usah sora-sora

·     Sampun klesik-klesik, menawi ingkang jejagongan langkung tiyang kalih. (saged dipun contoni)

·     Boten damel seriking tiyang sanes

·     Ingkang prasaja kemawon, boten umuk utawi gumedhe

·     Menawi wiwit ngendika, mawi uluk salam sarta tetembungan ‘nuwun sewu’; ‘kepareng matur’; ‘nyuwun pangapunten’; ‘ matur nuwun’ lan sapanunggalanipun minangka kuncining sesrawungan ingkang ngetrep tata krama.

c.      Solah bawa

·     Menawi angop dipun tutupi utawi nggeget lathi.

·     Menawi gatel sampun dipun kukur kelawaran cekap dipun penet, kajiwit utawi kaisik-isik kemawon.

·     Prasaja kemawon boten dipun damel-damel

Menika sakperangan alit ingkang saged kula aturaken, awit taksih kathah trap-trapaning tata krama wonten ing bebrayan agung.

Para rawuhmekaten menggah ingkang saged kula aturaken, kiranging trapsila saha atur ingkang tumpangsuh kula nyuwun agunging samodra pangaksama. Nuwun.

wassalamualaikum wr.wb.

Tuladha (2)

                                        Memetri Basa Jawi Salebeting Bebrayan

Assalamu’alaikum Wr.Wb

Nuwun

Dhumateng Bapak Ibu dewan juri ingkang winantu ing pakurmatan,

Dhumateng para dwija ingkang kinabekten,

Dhumateng para lenggah ingkang satuhu kinurmatan,

Saha para kadang aben trampil sesorah basa Jawi ingkang winantu ing suka basuki.

Saderengipun kula matur, sumangga tansah ngaturaken raos puji syukur wonten ngarsa dalem Gusti Ingkang Maha Kuwaos, awit saking rahmat lan hidayahipun, kita sedaya taksih pinaringan wekdal inghkang mirunggan ngempal manunggal wonten papan punika kanthi kasarasan lan kawilujengan. Sholawat salam ugi konjuk dhumateng junjungan Nabi Agung Muhammad SAW, ingkang kita tengga-tengga syafa’atipun mangke ing yaumul akhir. Kanthi andhap asor kula nepangaken ................ keparenga kula ngadeg wonten ngarsa panjenengan, awit kula kadhawuhan matur babagan ‘Sesorah Memetri basa Jawi salebeting bebrayan’

Basa Jawi saged ngrembaka lan kondhang kawentar wonten ing jagad raya. Babagan menika wigatos sanget dipunpenggalih mliginipun dening warga ingkang rumaos handarbeni dhumateng basa jawi, supados kawontenan tiang jawi lan ugi kabudayanipun langkung dipuakeni dening kelompok-kelompok warga ndonya sanesipun.

Para rawuh ingkang kinurmatan, miturut Bapa Suwartono ngandharaken bilih wonten 5 prekawis kangge memetri basa jawi. Babaripun inggih menika:

Sepisan

Nuwuhaken raos remen kawula mudha tumrapipun budaya leluhur piyambak. Basa menika makili kabudayan ingkang kedah dipunuri-uri dening bebrayan utawi kelompok masyarakat piyambak. Mliginipun para kawula mudha ingkang samangke anggadhahi jejibahan menika. Kejawi saking menika, saged kemawon basa Jawi kabedhol oyotipun saking tlatah Jawi menawi mboten dipunjagi kanthi estu lan turun temurun. Langkung saenipun bilih kula panjenengan sedaya nyumurupi warisan para leluhur arupi budaya Jawi menika saderengipun dipuncepeng kaliyan nagara manca.

Kaping kalih

Perkawis piwucalan Basa Jawi wonten ing sekolah kedah dipunjejegaken. Piwucalan basa Jawi wonten sekolah menika taksih adhedhasar seratan katimbang lisan. Kejawi saking menika lumampahing piwucalan taksih kapetang kuno lan kirang ngremenaken. Kamangka kathah cara kagem nuwuhaken karenan tumrap basa Jawi mawi adhedhasar lisan kadosta, tembang dolanan ingkang sarat kabudayan.

Kaping tiga

Kulawarga kedah dados papan utama kangge nepangaken sarta ngangge basa Jawi sadinten-dinten. Samenika kedah dipunwontenaken salebeting kulawarga minangka basa padintenan.

Kaping sekawan

Sesrawungan ngangge basa Jawi kedah dipunusumaken. Sesrawungan mboten namung kaliyan tiang sepuh kemawon, ananging kedah ugi dipunusumaken tumrap tiang ingkang langkung sepuh, lelawan wawan rembag, lan kanca-kanca.

Kaping pungkasan

Sinten ingkang taksih sinau ngangge basa Jawi kedah dipunbombong. Kathah tiang wonten salebeting bebrayan ingkang taksih gladhen micara ngagem basa Jawi sinaosa taksih kirang trep. Samenika boten ateges namung saged dados gojegan utawi dipuncacat. Ingkang wigatos sami dipunmangertosi ingkang leres. Amargi sampun kersa nyinaoni basa Jawi.

Kanthi pinten-pinten cara ingkang sampun kula babar wonten ing nginggil menika, sageda basa Jawi mboten bakal sirna. Kepara saged minggah kawentaripun. Mugi Gusti Ingkang Maha Pinasih ngijabahi.

Jenang sela wader kalen sesondheran, apuranta menawi wonten lepat kula, Nuwun

Wassalamu’alaikum Wr. Wb.

 Tuladha (3)

Nglestantunaken Basa Jawi

Assalamualaikum Wr.Wb

Alhamdulillahirrobbil ‘alamin washolaatu wassalamualaiala asyrofil ambiyaa’i wal mursaliina wa ala alihi wa askhabihi ajma’in amma ba’du.

Dhumateng para rawuh ingkang pantes anampi pakurmatan.

Dewan juri ingkang minulya, sumrambah para kadang, kanca-kanca ingkang kula tresnani.

Kanthi andhap asor keparengna kula ngadeg wonten ngarsa panjenengan, awit kula kadawuhan matur babagan ‘Sanguning Sasorah’, mboten ketang sekedhik ndherek nglestantunaken Basa Jawi.

Ananging langkung rumiyin, sumangga kula dherekke ngaturaken puja puji syukur datheng Gusti ingkang Maha Agung Allah SWT, ingkang sampun paring mapinten-pinten kanikmatan dumateng kula lan panjenengan, anenggih rahmat, barokah, hidayah saha inayah, dumugi wekdal punika taksih pinarungan wilujeng.

Salawat saha salam katur dhumugi junjungan kula lan penjenengan Nabi Agung Muhammad SAW, ingkang katengga-tengga syafaatipun mbenjang wonten yaumul qiyamah.

Para pamirsa ingkang kanurmatan keparengna kula ngaturaken ‘Sangu-sangunipun gladhen sasorah’. Miturut dawuh pangandikan utawi wewarah saking Bapa Guru dumateng kula inggih mekaten:

Ingkang sepisan;

Patrap utawi sikep, kedah trengginas, tanggap, mantep, luwes sarta wibawa, sanipun ngaritos ajrih, ingah ingih, glenyengan.

Angka kalih:

Bab busana lan ngadisarira, tegesipun sandhangan ingkang dipun agem sarta pangangenipun utawi anggenipun dandan kedah dipun slarasaken kaliyan kawontenan mboten neka-neka, trep utawi pas kaliyan swasana.

Ingkang angka tiga:

Babagan basa, minangka pirantos kangge nglairaken gagasan, saenipun ngginanaken basa ingkang dipun ginakaken saben dinten, sampun ngantos ngginakaken basa ingkang mboten dipun mangertosi ingkang mirangaken, saged-saged malah mboten sambung.

Dene ingkang angka sekawan:

Gladhen utawi latihan inggih namung gladhen inggih namung gladhen utawi latihan kanthi temen tumemen utawi sregep wonten ing saben-saben papan lan wekdal, dangu-dangu kulina sesorah, kepara dados mumpuni, langkung sae wonten ingkang nggladhi utawi mbimbing, wah mesthi langkung sampurna.

Para lenggah ingkang minulya, mekaten sekedhik ingkang saged kula aturaken, mugi wonten manfaatipun, sarta kula ajak-ajak dhateng kanca-kanca supados purun gladhen sasorah, amargi ageng gunanipun wonten ing bebrayan agung utawi masyarakat.

Salajengipun sedaya lepat saha kasaring atur kula nyuwun pangaksama.

Akhirul kalam, wabilahit tofiq wal hidayah. Nuwun.

wassalamualaikum wr.wb.