Tataran Linguistik (satuan-satuan bahasa)

Tataran Linguistik

(satuan-satuan bahasa)

1.    Tataran linguistik Fonologi

1.1           fonem

Sumber artikel

saben-saben basa kuwi diwujudake dening swara, mergane swara ing tata basa tansah ndhasari telaah seratan utawa tata aksara kang ora mesthi di duweni dening basa manungsa. nanging ing kene kang diselidiki kuwi basakang diasilake saking alat ucap para manungsa kang perane ana ing basa, swara kuwi kasebut swara basa. Swara basa kang mbedakake makana lan bentuk kasebut fonem, fonem ana ing sajrone ilmu basa ditulis ing antarane loro garis miring/…./misale/p/,/b/,

2.    tataran linguistik Morfologi

1.1           Morfem

Basa nduweni bentuk kayadene tembung kang bisa ditugel-tugel dadi bagean kang luwih cilik, kang bisa ditugel maneh dadi bagean kang luwih cilik maneh kang yen ditugel maneh ora nduweni makna. Misale tembung nduweni, bisa ditugel-tugel dadi n-, duwe-, lan ni disebut morfem. Morfem kang bisa madheg dhewe, misale duwe dijenengi morfem bebas, nanging yen ws nempel karo bentuk liyane, misal n-,du-, we-,ni- dijenengi morfem terikat.

1.2           Tembung

Watesan tembung kang umum dhewe temoni ing pirang-pirang buku linguistik eropa yakuwi tembung kang sakjane rupa, kang dileboni ing susunan fonologis kang stabil tur ora obah lan metu mobilitase ing ukara. Watesan kuwi nyiratake loro bab, sepisan yakuwi njelasake yen saben tembung kuwi nduweni susunan fonem kang urutane ora netep lan ora bisa obah, sarta ora bisa diselipi dening fonem liyane. Umpamane tembung sisir kang urutan foneme yakuwi /s/,/i/,/s/,/i/,/r/, urutan kuwi ora bisa diobah dadi /r/,/i/,/s/,/s/,/i/. kapindho , saben tembung nduweni kebebasan kanggo pindah papn panggonan ing njrone ukara utawa panggonan kang bisa di isi utawa di ganti dening tembung liyane.

3.    Tataran Linguistik Sintaksis

3.1           frase

frase kuwi lazim di definisikake dadi sawijine gramatikal kang wujude gabungan tembung kang sipate non predikatif, iki ndadekake hubungan ing antarane loro unsur kang mbentuk frase kuwi ora terstruktur subjek-predikat utawa terstruktur predikat-objek, umpamane konstruksi ibu siram lan masak ing pawon kuwi dudu frase. Saking definisi iki ketok tenan yen frase kuwi diarani gabungan tembung kang ngisi salah sawijine fungsi sintaksis ing ukara. Sabab kuwi bisa dikelompok-kelompokake tembung kang ana ing njrone kotak-kotak fungsi ing ngisor iki dadi conto:

S	P	O	K
Adhikku	Lagi turu	Pulas tenan	Ing kasur
Adhik	Turu	pulas	kasur

Nb: conto kang kaserat warna abang kuwi frase

      conto kang kaserat warna ireng kuwi ukara.

3.2           klausa

kang diarani klausa kuwi sawijine sintaksis kang awujud runtutan tembung-tembung berkonstruksi predikatif, artine ing sakjrone kontruksi kuwi ana komponen kang awujud tembung utawa frase kang fungsine dadi predikat, lan kang liyane dadi subjek, objek lan katrangan.

3.3           ukara

ukara yakuwi sawijine basa kang paling cilik, awujud lisan lan tulisan kang ngungkapake gagasan utuh. Intonasi yen ana ing seratan, ditandai nganggo tanda baca (.) titik, (,) koma, (?) tanda pitakon, utawa ejaan kang ambigune gedhe (nduweni makna ganda). Intonasi yen ana ing lisan luwih gampang dijlentrehake amarga intonasi kang diucapake jelas lan tingkat ambigune cilik (nduweni makna ganda cilik).

3.4           Wacana

Wacana yakuwi sawijine basa kang jangkep, saengga ing hieraki gramatikal kalebu sawijine gramatikal paling ndhuwur lan gedhe. Dadi sawijine basa kang jangkep, mergane ing wacana kuwi ana konsep gagasan, pikiran, ide kang utuh tur bisa di pahami deni para pemaos (ing wacana serat) utawa pangrungu (ing wacana lisan) tanpa anane ragu-ragu.

4.    Tataran linguistik semantik

Miturut Ferdinand de Saussure , ngemukake teori yen saben tanda lingusitik kuwi dibentuk dening rong komponen kang ora bisa dipisah, yakuwi komponen signifiant lan signifie. Signifiant yakuwi citra swara utawa kesan psikologi swara kang timbuling pikirane dhewe, nanging yen signifie yakuwi pangerten utawa kesan makna kang ana ing pikirane dhewe.